Overdracht van het familiaal patrimonium - De drempels in beeld

Cijfers uit een eerder project ‘Ondernemerslift’ uit 2013 bevestigen dat de financiële draagkracht van het bedrijf, en daarbij aansluitend de overdracht van het opgebouwd patrimonium, de voornaamste drempels vormen bij een bedrijfsoverdracht. Niet verwonderlijk als je ziet dat de bedrijven steeds kapitaalintensiever worden.

Daarnaast moet de boer ondernemen in een steeds onzekerdere economische en politieke markt, en als klap op de vuurpijl zijn er de grondprijzen die een niveau hebben gekregen dat vaak niet meer in verhouding staat met het bedrijfseconomisch rendement dat ze opleveren. Bovendien zien we in veel gevallen dat er ook minder andere middelen (buiten het bedrijfsvermogen) aanwezig zijn (bijvoorbeeld bouwgronden) om te compenseren aan de andere kinderen dan dat dat bij voorgaande generaties het geval was.

Familie ... 

Naast de zakelijke zorgen over de financiële draagkracht en de overdracht van het opgebouwd patrimonium speelt ook heel het emotioneel en familiaal gegeven. Als ondernemer kan het moeilijk zijn om afstand te nemen van je bedrijf. Het is immers meer dan gewoon een beroep, het is een levenswerk dat meestal ook een groot deel van het privéleven, de hobby’s en het sociaal netwerk mee heeft vorm gegeven doorheen de jaren.

Ook de vrees voor familiale discussies speelt aanzienlijk, want zoals je uit het voorgaande kunt opmaken, is het niet eenvoudig om een bedrijfsoverdracht door te voeren binnen de voorwaarden van een vrije markt. Het is dan ook zoeken naar een goed evenwicht. In figuur 1 die de resultaten van de enquête illustreert, zie je deze verschillende aspecten dan ook heel goed. Deze cijfers bevestigen naadloos de vragen en bezorgdheden die het KCBO voorgeschoteld krijgt in de praktijk. Iedereen vraagt zich af hoe collega-boer X of Y dit heeft opgelost? Die hebben toch ook meerdere kinderen, een opvolger, een groot bedrijf en gronden over te dragen?

Praten en afstemmen

Er is geen kant-en-klaar antwoord. Voorbeelden van bepaalde maatregelen of methodieken die zijn toegepast bij een andere familie kunnen inspirerend werken voor jouw situatie, maar het blijft voor iedere familie en voor elk bedrijf aftasten en zoeken waar het ideale evenwicht ligt. De zoektocht naar het antwoord begint dus met het onderlinge praten en afstemmen. Waar hecht je als familie belang aan en waar ligt de balans?