Vrouwen in en rond de bedrijfsovername
Toen ik de vraag kreeg een stukje te schrijven voor dit dossier zat ik in dubio. Zoek ik cijfergegevens op over het aantal vrouwelijke bedrijfsleiders in onze sector? (Blijkbaar blijft het percentage met 10% constant – zie Lara 2018). Ga ik op zoek naar obstakels voor vrouwelijke overnemers? Het leek me interessanter om mijn ervaringen met ‘vrouwen aan de keukentafel’ te bundelen. Welke emoties spelen mee? Aan wat moet er allemaal gedacht worden? Enkele tips voor moeders, partners en al wie hen omringt.
Moeder, de allrounder
De rol van een moeder op een landbouwbedrijf is vaak die van allrounder. Ze zorgt voor het huishouden, is vaak verantwoordelijk voor de papieren of de kraamstal, de kalveren of een nevenactiviteit op het bedrijf, met soms daarnaast een eigen job buitenshuis. Ze springt bij indien nodig, zit mee rond de tafel voor belangrijke beslissingen, bemiddelt en is vaak het aanspreekpunt voor de sociale contacten binnen en buiten de familie. Naarmate de (potentiële) opvolger ouder wordt en op termijn ook mee in het bedrijf stapt, verschuiven taken soms van moeder naar overnemer. Vader en overnemer overleggen soms zonder dat moeder erbij betrokken wordt. Haar plaats wordt stilaan ingenomen, een proces dat hard kan aankomen zonder dat andere gezinsleden dat zo ervaren. Je mag dat als gezin niet uit het oog verliezen. Tijdens de familiegesprekken valt het op dat moeders grootste bezorgdheid vaak ligt bij de verbondenheid van het gezin: ‘Ze zullen allemaal toch goed blijven overeenkomen, hé?’ Moeder waakt over de goede relatie tussen vader, overnemer en de andere kinderen en roept het snelst hulp in indien nodig.
Een boer als lief
Bij de belangrijke vrouwen in het overnameproces mogen we zeker de partner van de overnemer niet vergeten. Er zijn nog steeds veel meer vrouwelijke partners van overnemers dan mannelijke (zie aandeel vrouwelijke bedrijfsleiders). Partner zijn van een landbouwer kan leuk en romantisch zijn, maar het brengt ook heel wat met zich mee. Je kiest voor je partner, maar het bedrijf en vaak ook de schoonfamilie zitten mee in het pakket. Dat maakt sommige situaties een stuk complexer. Indien het overnemende koppel in de bedrijfswoning gaat wonen, kan het bijvoorbeeld moeilijk zijn om een evenwicht te vinden. Mag de schoonfamilie altijd binnenspringen of bakent het jonge koppel grenzen af? Waar worden lunchpauzes gehouden? Indien de partner mee in het bedrijf stapt neemt, die vaak ook een stuk van de verantwoordelijkheden over. Op dat moment moet moeder (meestal samen met vader) opnieuw plaats maken. Het is belangrijk dat dit weloverwogen gebeurt. Er moet erkenning zijn voor het feit dat de ouders ‘afstand doen’ en de overnemer en partner moeten officiële verantwoordelijkheden krijgen.
Sommige partners kiezen er heel bewust voor om niet mee in het bedrijf te stappen of alleen bij te springen indien het echt nodig is. Dat kan soms raar overkomen bij de schoonouders of de omgeving, maar het hoeft geen slechte beslissing te zijn. Het is wel belangrijk dat iedereen op de hoogte is van deze beslissing en dat de verwachtingen op elkaar afgestemd zijn. Ook een partner die niet in het bedrijf zit, heeft een grote waarde, want hij/zij is vaak het eerste aanspreekpunt van de overnemer wanneer die met zorgen of twijfels kampt. Een partner die niet meedraait in het bedrijf, kan wel een grote steun zijn.
(i)Wil je meer info over bedrijfsopvolging en alles wat erbij komt kijken? Lees dan zeker de nieuwe brochure ‘De Wissel’.
“Ze zullen toch allemaal goed blijven overeenkomen, hé?”